آیا کسی هست که هدفش از پرورش دام، کسب سود بیشتر نباشد؟ قطعا خیر! دغدغه اصلی هر دامدار، دستیابی به حداکثر افزایش وزن در دام‌هایش است. اما نکته ی اصلی اینجاست: این افزایش وزن با چه هزینه‌ای به دست می آید؟ گاهی اوقات شاهد افزایش وزن هستیم، اما هزینه های سرسام‌آور، سود نهایی را به شدت کاهش می دهند.
هدف نهایی از هر تلاشی در دامداری، کسب سود و منفعت مالی است. اگر نتوانیم کارمان را به درستی انجام دهیم و سودآوری پایینی داشته باشیم، حتی اگر رکورد افزایش وزن را هم بزنیم، ارزش چندانی نخواهد داشت.
5 مرحله افزایش وزن دام کسب سود بیشتر دامداری
در این بخش از کهن ترید، طی پنج مرحله ی اساسی، خواهید آموخت که چگونه هم شاهد افزایش وزن چشمگیر دام هایتان باشید و هم بیشترین سود ممکن را تجربه کنید. این نکات بسیار حیاتی هستند و به احتمال زیاد، در هیچ منبع دیگری به این صراحت به آن ها اشاره نشده است.
مرحله اول: انتخاب نژاد مناسب؛ کلید سودآوری در بلندمدت
انتخاب نژاد مناسب، اولین و حیاتی ترین مرحله برای دستیابی به سودآوری پایدار در دامداری محسوب می شود. در زمان خرید بره یا گوساله، توجه به فاکتورهای کلیدی از جمله سازگاری نژاد با شرایط آب و هوایی منطقه جغرافیایی اهمیت بسزایی دارد؛ چرا که انتقال دام بین مناطق با اقلیم متفاوت و انتظار رشد مطلوب، تصمیمی نادرست است.
همچنین، ضریب تبدیل خوراک به وزن که نشان‌دهنده میزان افزایش وزن به ازای مصرف خوراک است، و پتانسیل ژنتیکی نژاد در افزایش وزن روزانه، مستقیماً بر سرعت رشد و زمان رسیدن به وزن کشتار تاثیرگذار است.
علاوه بر این، کیفیت و بازده لاشه پس از کشتار و درصد لاشه خالص به همراه بازارپسندی نژاد در منطقه و تقاضای مصرف‌کنندگان، از جمله عوامل تعیین کننده سود نهایی دامدار هستند. هدف نهایی در این مرحله، انتخاب نژادی با پتانسیل رشد بالا، سازگاری محیطی مناسب، کیفیت و بازده لاشه مطلوب و بازارپسندی قابل توجه است تا سودآوری در بلندمدت تضمین گردد.
مرحله دوم: انتخاب دام سالم؛ سرمایه گذاری هوشمندانه
پس از انتخاب نژاد مناسب، نوبت به تهیه‌ی دام سالم می‌رسد. انتخاب دام بیمار یا ضعیف، نه تنها روند افزایش وزن را کند می‌کند، بلکه هزینه‌های درمانی را نیز افزایش می‌دهد.
- اجتناب از خرید دام‌های دچار تنش: از خرید بره‌های شیرسوخته یا گوساله‌هایی که به تازگی از شیر گرفته شده‌اند، خودداری کنید. این دام‌ها به دلیل تغییر شرایط، دچار استرس هستند و جابجایی مجدد، تنش بیشتری به آن‌ها وارد کرده و احتمال کاهش وزن در ابتدای دوره وجود دارد.
- بررسی ظاهر دام: به نشانه‌های سلامت دام توجه کنید:
- چشم‌ها: چشم‌های براق نشانه‌ی سلامت دام هستند.
- دست و پاها: دام سالم، دست و پاهای قوی و استوار دارد.
- موها: موهای مرتب و سالم از نشانه‌های تغذیه‌ی مناسب و سلامت عمومی دام است.
- گوش‌ها: گوش‌های تیز و هوشیار، نشانه‌ی سلامت و فعال بودن دام است.
- آب بدن (هیدراتاسیون): بدن دام نباید خشک و دهیدراته باشد.
- عرض سینه: هرچه فاصله‌ی بین دو دست (سینه) دام عریض‌تر باشد، گردش خون و تبادل اکسیژن بهتر صورت می‌گیرد و در نتیجه، پتانسیل افزایش وزن در آینده بیشتر خواهد بود.
- حمل و نقل صحیح: هنگام جابجایی دام‌های خریداری شده، به نکات زیر توجه کنید:
- تراکم مناسب: از تراکم زیاد دام در وسیله‌ی حمل و نقل خودداری کنید.
- دسترسی به آب: اطمینان حاصل کنید که دام‌ها در طول مسیر به آب دسترسی دارند.
- مسافت: سعی کنید مسافت حمل و نقل تا حد امکان کوتاه باشد.
- زمان حمل و نقل: در فصول گرم، جابجایی دام‌ها را در ساعات خنک شب انجام دهید.
- تهویه: اگر از چادر برای پوشاندن دام‌ها استفاده می‌کنید، اطمینان حاصل کنید که جریان هوا به درستی برقرار است.
- احتیاط در خرید از دامداری‌ها: اگر دام را از دامداری خریداری می‌کنید، از دامدار بخواهید که قبل از فروش، مقدار زیادی جو یا نمک به دام‌ها ندهد. این کار برای افزایش موقت وزن از طریق جذب آب انجام می‌شود و می‌تواند در آینده برای سلامت دام مشکل‌ساز شود. پیشنهاد دهید در ازای این کار، مبلغ بیشتری پرداخت خواهید کرد.
- اقدامات بهداشتی پس از ورود دام: قبل از ورود دام‌های جدید به دامداری، حتماً محیط را سم‌پاشی کنید. دوره‌ی قرنطینه را برای دام‌های تازه وارد رعایت کنید و هر دام مشکوک به بیماری را جدا کنید. در دو ساعت اول پس از ورود، فقط آب و مولتی‌ویتامین در اختیار دام‌ها قرار دهید. سپس به تدریج یونجه را شروع کرده و پس از یکی دو روز، خوراک جامد و کنسانتره را به آرامی به جیره‌ی آن‌ها اضافه کنید. از دادن حجم زیاد کنسانتره بلافاصله پس از ورود دام خودداری کنید.
مرحله سوم: جایگاه مناسب؛ بستری برای رشد و سودآوری
حتی اگر بهترین نژاد را انتخاب کرده و سالم‌ترین دام‌ها را تهیه کنید، بدون داشتن جایگاه مناسب، تمام تلاش‌هایتان بی‌نتیجه خواهد بود. یک جایگاه نامناسب می‌تواند منجر به بیماری، کاهش اشتها و در نهایت، کاهش وزن و سودآوری شود. در طراحی و نگهداری جایگاه دام، به چهار عامل کلیدی توجه کنید:
- رطوبت: رطوبت بیش از حد در جایگاه، زمینه‌ی رشد انواع بیماری‌ها و انگل‌ها را فراهم می‌کند و برای سلامت و رشد دام مضر است.
- دما: دمای نامناسب (بسیار گرم یا بسیار سرد) باعث ایجاد تنش حرارتی در دام شده و منجر به کاهش مصرف خوراک و کاهش وزن می‌شود.
- تهویه: تهویه‌ی مناسب، نقش حیاتی در سلامت دام دارد. تجمع گازهای مضر مانند آمونیاک ناشی از عدم دفع صحیح کود و تهویه‌ی نامناسب، باعث مشکلات تنفسی، کاهش اشتها و کاهش وزن می‌شود. شرایط جایگاه باید به گونه‌ای باشد که شما به راحتی بتوانید در آن تنفس کنید.
- نور: نور کافی، به ویژه نور طبیعی، برای تولید ویتامین D در بدن دام ضروری است. کمبود ویتامین D منجر به اختلال در رشد و کاهش وزن می‌شود.
علاوه بر این موارد، به نکات زیر نیز در طراحی و نگهداری جایگاه توجه کنید:
- دسترسی به آب شرب: آبخوری‌ها باید همیشه تمیز و با آب تازه پر باشند و تعداد آن‌ها باید برای همه‌ی دام‌ها کافی باشد.
- آخور مناسب: آخورها باید به اندازه‌ی کافی بزرگ باشند تا همه‌ی دام‌ها به طور همزمان بتوانند از آن تغذیه کنند. تراکم زیاد در سر آخور، باعث می‌شود دام‌های ضعیف‌تر نتوانند به اندازه‌ی کافی خوراک مصرف کنند و در نتیجه، شاهد دام‌های غیر یکدست خواهیم بود. ابعاد استاندارد آخور را رعایت کنید.
- ابعاد استاندارد سقف: ارتفاع سقف باید به اندازه‌ای باشد که جریان هوا به خوبی در جایگاه برقرار شود.
- جلوگیری از رطوبت بالا: در صورت بالا بودن رطوبت محیط، اقدامات لازم برای کاهش آن را انجام دهید، زیرا رطوبت بالا همراه با دمای بالا، سم مهلکی برای افزایش وزن دام است.
- ایجاد تهویه مناسب: در صورت نیاز، از فن برای ایجاد جریان هوا استفاده کنید و از بستن کامل محیط خودداری کرده و پنجره‌هایی برای تهویه در نظر بگیرید.
مرحله چهارم: انگل تراپی و واکسیناسیون؛ سپر دفاعی در برابر بیماری ها
دام سالم، سودآوری تضمین شده! انگل ها و بیماری ها تهدیدی جدی برای سلامت و رشد دام هستند و می توانند زحمات شما در تغذیه و نگهداری را هدر دهند. با اجرای برنامه های منظم انگل تراپی زیر نظر دامپزشک و انجام واکسیناسیون به موقع، از دام های خود در برابر این خطرات محافظت کنید.
به ویژه، تزریق واکسن آنتروتوکسمی در ابتدای دوره ی پرورش برای پیشگیری از پرخوری و مشکلات گوارشی حیاتی است. در کنار این اقدامات پیشگیرانه، رعایت نسبت صحیح علوفه به کنسانتره در جیره، استفاده از علوفه با کیفیت بالا و تغذیه به روش TMR (مخلوط کامل) ضروری است.
همچنین، زمان بندی صحیح تغذیه با سه وعده در روز (پرهیز از تغذیه در ظهر) نقش مهمی در افزایش وزن مطلوب دام ایفا می کند. با اجرای این چهار مرحله کلیدی، شاهد افزایش وزن چشمگیر دام های خود خواهید بود.
مرحله پنجم: جیره‌نویسی اصولی؛ هنر تغذیه برای سودآوری
در مطلب بعدی، به طور کامل به مبحث جیره‌نویسی اصولی خواهیم پرداخت و خواهید آموخت که چگونه با تنظیم دقیق جیره‌ی غذایی دام هایتان، علاوه بر افزایش وزن، هزینه های تغذیه را نیز بهینه کرده و سود خود را به حداکثر برسانید.
