تغذیه مناسب دام، یکی از عوامل کلیدی در افزایش تولید و ارتقای کیفیت محصولات دامی به شمار می‌رود. انتخاب دقیق نوع و مقدار خوراک، تأثیر مستقیمی بر سلامت، رشد و تولیدمثل دام‌ها دارد. در این بخش از کهن ترید، به این پرسش مهم پاسخ خواهیم داد که خوراک‌های علوفه‌ای و کنسانتره دام چه هستند؟ همچنین به بررسی دلایل اشتباه به کار بردن اصطلاحات «خوراک»، «علوفه» و «کنسانتره» می‌پردازیم.
خوراک در دامداری
خوراک دام یعنی کنسانتره بعلاوه علوفه. دامداری های سنتی به کنسانتره در اصطلاح می گویند خوراک و این یک اصطلاح اشتباه است. پس هر جایی اصطلاح خوراک را شنیدید، بدانید منظور علوفه بعلاوه کنسانتره بعلاوه یک مقدار آب یا رطوبتی است که به خوراک اضافه می شود.
خوراک‌های علوفه‌ای
علوفه یعنی همان کاه، یونجه، سیلاژ ذرت و تفاله چغندر. تفاله چغندر را اگر داخل کنسانتره استفاده کنیم می شود جایگزین جو و اگر در قسمت علوفه استفاده کنیم به عنوان علوفه محسوب می شود. برخی از دامدارها به کل خوراک مصرفی علوفه می گویند که این نیز اشتباه است.
علوفه‌ها اساس تغذیه بسیاری از دام‌ها را تشکیل می‌دهند. این خوراک‌ها عمدتاً از گیاهان، چمن‌ها، یونجه و سایر مواد گیاهی تشکیل شده‌اند که به صورت تازه، خشک یا سیل‌شده به دام‌ها داده می‌شوند. علوفه‌ها منبع غنی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای حفظ سلامت دستگاه گوارش و عملکرد مناسب بدن دام ضروری است.
انواع اصلی علوفه‌ها
- علوفه‌های تازه: شامل چمن تازه، یونجه تازه و سایر گیاهان علوفه‌ای است که به صورت مستقیم به دام‌ها داده می‌شود.
- علوفه‌های خشک: علوفه‌هایی هستند که پس از برداشت خشک شده‌اند و رطوبت آن‌ها به حداقل رسیده است. کاه، یونجه خشک و سیلاژ از جمله علوفه‌های خشک هستند.
- سیلاژ: علوفه‌هایی هستند که در شرایط بدون اکسیژن تخمیر شده‌اند و به صورت ترش نگهداری می‌شوند. سیلاژ حاوی مقدار زیادی اسید لاکتیک است که از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کند.
خوراک‌های کنسانتره
کنسانتره‌ها خوراک‌هایی با ارزش غذایی بالا هستند که حاوی مقدار زیادی انرژی، پروتئین، چربی و سایر مواد مغذی هستند. این خوراک‌ها معمولاً به صورت آردی یا دانه‌ای تولید می‌شوند و به عنوان مکمل علوفه‌ها به دام‌ها داده می‌شوند. کنسانتره‌ها برای تأمین نیازهای غذایی دام‌هایی که در مراحل مختلف رشد یا تولید قرار دارند، بسیار مهم هستند.
وقتی می گوییم کنسانتره صرفا منظور این نیست که برویم کنسانتره آماده را از کارخانه ها بخریم. کنسانتره یعنی یک مخلوط متراکم پر انرژی و پر پروتئین. یعنی یک مخلوط غلیظ شده که شامل غلات (جو و ذرت)، کنجاله ها (کنجاله سویا، کنجاله کلزا، پنبه دانه، کنجاله کنجد)، پودر چربی، بافرها، مکمل ها، نمک و سایر افزودنی هایی که داریم استفاده می کنیم.
کنسانتره می تواند فقط شامل 4 قلم محصول باشد مثلا جو و ذرت و سویا و یک پرمیکس مکمل و یا می تواند تا هفده هیجده مورد خوراکی را شامل شود.
انواع اصلی کنسانتره‌ها
- کنسانتره‌های انرژی‌زا: این کنسانتره‌ها عمدتاً از غلات مانند ذرت، جو و گندم تهیه می‌شوند و منبع اصلی انرژی برای دام‌ها هستند.
- کنسانتره‌های پروتئینی: این کنسانتره‌ها حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند و از مواد مانند کنجاله سویا، کنجاله آفتابگردان و پودر ماهی تهیه می‌شوند.
- کنسانتره‌های معدنی: این کنسانتره‌ها حاوی مواد معدنی ضروری مانند کلسیم، فسفر، سدیم و سایر عناصر هستند که برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و سایر بافت‌های بدن دام ضروری هستند.
- کنسانتره‌های ویتامینی: این کنسانتره‌ها حاوی ویتامین‌های مختلفی هستند که برای رشد، تولید مثل و عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن دام ضروری هستند.
اهمیت تعادل بین علوفه و کنسانتره
تغذیه مناسب دام‌ها نیازمند تعادل بین علوفه و کنسانتره است. علوفه‌ها فیبر مورد نیاز دستگاه گوارش دام را تأمین می‌کنند و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کنند. کنسانتره‌ها نیز انرژی و سایر مواد مغذی مورد نیاز برای رشد، تولید مثل و فعالیت‌های بدنی دام را تأمین می‌کنند.
توجه: نوع و مقدار علوفه و کنسانتره‌ای که به دام‌ها داده می‌شود، به عوامل مختلفی مانند نوع دام، سن، نژاد، مرحله تولید و شرایط محیطی بستگی دارد. بنابراین، برای تعیین جیره غذایی مناسب برای دام‌های خود، بهتر است با یک دامپزشک یا متخصص تغذیه دام مشورت کنید.
در نتیجه
بنابراین شکل درست تولید و مصرف خوراک در دامداری ها ترکیب علوفه و کنسانتره است. با انتخاب و استفاده صحیح از علوفه و کنسانتره، می‌توانید به حداکثر بهره‌وری از دام‌های خود دست پیدا کنید. در خصوص نحوه و درصد ترکیب علوفه و کنسانتره می توانید با کارشناسان کهن ترید در ارتباط باشید
