یونجه، به عنوان «ملکهٔ گیاهان علوفه‌ای»، نقشی حیاتی در تغذیه دام ایفا می‌کند. این گیاه سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است و به رشد، تولید شیر و سلامت کلی دام کمک می‌کند. اما سوالی که همواره برای دامداران مطرح بوده این است که یونجه خشک بهتر است یا تازه؟ در این بخش از کهن ترید به بررسی مزایا و معایب هر دو شکل یونجه می‌پردازیم تا شما بتوانید بهترین تصمیم را برای تغذیه دام خود بگیرید.
یونجه تازه چیست ؟
یونجه تازه، همانطور که از نامش پیداست، مستقیماً پس از برداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شکل از یونجه دارای رطوبت بالایی (بین ۷۰ تا ۸۰ درصد) است و طعم و عطر مطبوعی برای دام دارد.
مزایای یونجه تازه
- خوش‌خوراکی بیشتر: دام‌ها معمولاً یونجه تازه را با اشتیاق بیشتری مصرف می‌کنند.
- هضم آسان‌تر: رطوبت بالای یونجه تازه به هضم بهتر آن کمک می‌کند.
- حفظ بیشتر ویتامین‌ها: برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین C در فرآیند خشک کردن یونجه از بین می‌روند. بنابراین یونجه تازه منبع بهتری از این ویتامین‌ها است.
معایب یونجه تازه
- فسادپذیری بالا: یونجه تازه به سرعت فاسد می‌شود و قابلیت نگهداری طولانی مدت را ندارد.
- ایجاد نفخ: مصرف بیش از حد یونجه تازه به دلیل رطوبت بالا و تخمیر سریع در دستگاه گوارش دام، می‌تواند باعث نفخ و مشکلات گوارشی شود.
- محدودیت فصلی: دسترسی به یونجه تازه محدود به فصل برداشت آن است.
یونجه خشک چیست ؟
یونجه خشک با کاهش رطوبت یونجه تازه تا حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد تهیه می‌شود. این فرآیند باعث افزایش ماندگاری یونجه و سهولت در انبارداری و حمل و نقل آن می‌شود.
مزایای یونجه خشک
- ماندگاری بالا: یونجه خشک را می‌توان برای مدت طولانی (تا یک سال) بدون افت کیفیت زیاد نگهداری کرد.
- حمل و نقل آسان: حجم و وزن کمتر یونجه خشک نسبت به یونجه تازه، حمل و نقل و انبارداری آن را آسان‌تر می‌کند.
- کاهش خطر نفخ: رطوبت پایین یونجه خشک خطر نفخ در دام را کاهش می‌دهد.
- دسترسی در تمام فصول: یونجه خشک در تمام فصول سال در دسترس است.
معایب یونجه خشک
- کاهش برخی مواد مغذی: در فرآیند خشک کردن، مقداری از ویتامین‌ها و مواد مغذی یونجه از بین می‌رود.
- خوش‌خوراکی کمتر: برخی دام‌ها یونجه خشک را به اندازه یونجه تازه دوست ندارند.
- هضم دشوارتر: رطوبت پایین یونجه خشک هضم آن را نسبت به یونجه تازه دشوارتر می‌کند.
یونجه خشک بهتر است یا تازه برای دام ؟
انتخاب بین یونجه خشک و تازه بستگی به شرایط و نیازهای شما دارد. اگر به یونجه تازه در طول فصل برداشت دسترسی دارید و امکان مصرف سریع آن توسط دام وجود دارد، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اما به دلیل فسادپذیری بالا و خطر نفخ، باید در مصرف آن احتیاط کرد.
در بیشتر موارد، یونجه خشک گزینهٔ عملی‌تر و اقتصادی‌تری است. ماندگاری بالا، سهولت در انبارداری و حمل و نقل و کاهش خطر نفخ، از مزایای اصلی یونجه خشک هستند. با این حال، باید به کیفیت یونجه خشک و نحوهٔ نگهداری آن توجه کرد تا از افت کیفیت و کاهش ارزش غذایی آن جلوگیری شود.
یونجه و اهمیت آن در تغذیه دام
نشخوارکنندگان ویژگی های فوق العاده ای دارند، توانایی تبدیل خوراک هایی نظیر علوفه خشک شده، مواد الیافی و محصولات فرعی صنعتی که به طور معمول برای انسان قابل استفاده نیستند به خوراک هایی نظیر شیر و گوشت که مورد مصرف انسان قرار می گیرند، یکی از این ویژگی ها است.
این ویژگی حاصل تجزیه شدن مواد غذایی با استفاده از میکروب های موجود در پیش معده ی این نشخوارکنندگان و بهره گیری آنها از محصولات نهایی به منظور اعمال فیزیولوژیک آن است، که در آخر محصولات پروتئینی مورد مصرف انسان را به وجود می آورد.
با نگاهی به جیره غذایی دام ها می توان دریافت که گیاهان علوفه ای به لحاظ اقتصادی و فیزیولوژیکی بخش اعظم را شامل شده به نوعی که شصت تا هفتاد درصد از ماده خشک دریافتی را تامین می نمایند.
یکی از مواد لازم در جیره دام ها، فیبر می باشد که برای صحیح کار کردن شکمبه نیاز است. بر این اساس اهمیت یونجه به عنوان مرغوب ترین و مناسب ترین گیاه علوفه ای برای دسته ی نشخوار کنندگان مشخص می گردد.
سطح زیر کشت یونجه
از یونجه با اسم Medicago sativa تحت عنوان ملکه نباتات علوفه ای یاد می شود. این محصول حدود ۳۳ میلیون هکتار از مزارع تحت کشت جهان را به خود اختصاص داده است. در کشور نیز سطح زیر کشت یونجه به بیشتر از ۴۴۹۰۰۰۰ تن می رسد.
از استان همدان با شرایط آب و هوایی خاصی که دارد با دارا بودن بیش از ۵ و نیم میلیون واحد دامی به عنوان یکی از قطب های اصلی دامپروری کشور نام برده می شود. شرایط اقلیمی مناسب همدان این منطقه را به یکی از مستعد ترین بخش های کشور جهت کشت یونجه تبدیل کرده به نوعی که امروزه چیزی حدود ۳۹۵۵۴ هکتار از مزارع این منطقه به کشت یونجه اختصاص داده شده است.
میزان تولید علوفه خشک این استان نزدیک به ۴۶۱۲۱۸ تن در سال بوده که از این حیث مقام ششم را در کشور به خود اختصاص داده است. میانگین عملکرد این استان به بیش از ۱۰ تن علوفه ی خشک در هکتار می رسد.
یونجه را از جهات بسیاری می توان به عنوان یکی از بهترین نباتات علوفه ای قلمداد نمود زیرا:
- یونجه از نظر تولید بسیار پر محصول می باشد.
- مواد خوراکی قابل هضم آن بسیار بالاست.
- در اکثر شرایط آب و هوایی قابل تولید است.
- میزان قابل ملاحظه ای به خاک افزوده می نماید.
عوامل موثر بر ارزش غذایی یونجه
۱- سویه، واریته و گونه گیاه:
ارزش غذایی و ترکیبات شیمیایی یونجه خشک تا حدی به سویه و گونه آن مرتبط است. ارقام متفاوت یونجه اگرچه با شرایطی مشابه قابل کشت است، اما از نظر مواد معدنی در سطوح متفاوتی وجود دارند.
۲- نسبت ساقه به برگ:
یکی از معیار های سنجش نژاد یونجه، نسبت ساقه به برگ است. آزمایشات نشان می دهند، پنجاه درصد پروتئین بخش هوایی یونجه در برگهای آن هستند. برگ ها در یونجه بسیار مهم اند زیرا دو سوم ماده غذایی و به صورت کلی یک سوم ماده خشک را شامل می گردند.
۳- مرحله رشد در زمان برداشت:
مهمترین مورد تاثیرگذار بر ترکیب علوفه یونجه مرحله رشد است. هر چه سن علوفه زیاد می گردد، میزان نیاز آن به بافتهای ساختمانی بالا رفته و میزان کربوهیدراتهای ساختمانی نظیر سلولز و همی سلولز و لینگین آن افزایش یافته و پروتئین آن کاهش می یابد.
۴- خصوصیات و حاصلخیزی خاک:
نوع خاک سبب تغییر ارزش غذایی و ترکیبات گونه های گیاهان می گردد. یونجه از جمله گیاهانی است که به یک خاک حاصلخیز، خاکی با مقدار زیادی مواد معدنی و همچنین PH بسیار بالا (حد مطلوب ۵/۶) نیاز دارد. کاشت یونجه در خاک های اسیدی سبب حاصلخیزی و بهبود ساختمان آنها شده و بسیار رضایت بخش خواهد بود. PH خاک در جذب مواد معدنی برای یونجه یک عامل بسیار مهم است. نیکل، منگنز، روی و کبالت از جمله مواد معدنی قابل جذب برای یونجه هستند که در خاکهای PH پایین اتفاق می افتد. بر خلاف این مواد معدنی، موادی دیگر نظیر سیلینوم و مولیبدن در خاکهای PH بالا به میزان بیشتری جذب می گردند.
۵- تاثیرات اقلیم آب و هوای فصلی بر ترکیبات یونجه:
عوامل تاثیر گذار بر قابلیت و تشکیل الیاف یونجه عبارتند از سن، شدت نور، درجه حرارت و کود ازته. افزایش تشکیل لینگین و کاهش قابلیت هضم در نتیجه زیاد شدن درجه حرارت و سن گیاه است. همچنین کاهش میزان دیواره سلولی و بالارفتن قابلیت هضم در اثر افزایش کود ازته و شدت نور است.
۶- فصل و زمان برداشت یونجه:
تحقیقات به عمل آمده نشان می دهند که مهمترین عامل تاثیر گذار بر کیفیت یونجه، مرحله رشد در زمان برداشت است. از آنجا که علوفه هایی نظیر یونجه رشدی متفاوت در مقایسه با گندمیان دارند، سریعترین تغییرات در هنگام گلدهی و بلوغ آنها صورت می گیرد.در تحقیقی که بر میزان پروتئین خام یونجه و بر اساس مقدار ماده خشک در چین دوم صورت گرفته است، نتایج زیر حاصل شده است: یونجه در هنگام آغاز غنچه دهی ۵/۲۱، غنچه دار شدن کامل ۴/۱۹، آغاز گلدهی ۴/۱۸ ، میانه های گلدهی ۱/۱۷، گل کامل ۹/۱۵ و گلدهی کامل مقدار ۶/۱۳ درصد گزارش شده است. بر این اساس مناسب ترین زمان برداشت علوفه یونجه در چین اول در هنگام غنچه دهی و در چینهای دوم، سوم موقعی که مزرعه به ۱۰ درصد گل دهی رسیده باشد، است.
تشخیص خشک بودن یونجه
به طور کلی به دو روش می توان رطوبت یونجه را سنجید: روش های تجربی و استفاده از رطوبت سنج
در روش های تجربی تولید کننده ها یونجه را قبل از بسته بندی لمس می کنند، اگر یونجه ترد و شکننده باشد، زمان مناسب برای بسته بندی رسیده است. البته هنگامی که ساقه ها خیلی خشک هستند، بسته بندی با مشکلاتی همراه می شود که باید زمان بسته بندی را ابتدای روز یا غروب انتخاب کرد تا برگ ها مقداری رطوبت جذب نمایند.
خریداران که یونجه را به صورت بسته بندی می بینند به منظور اطمینان از خشک بودن داخل بسته ها باید دست خود را به داخل پرس ها فرو کرده، اگر دستشان احساس خنکی کرد، یونجه سالم و خشک است، اما اگر دستشان گرم شد، می تواند نشانه ای از کپک زدگی باشد.
با استفاده از رطوبت سنج می توان به صورت دقیق میزان رطوبت یونجه ها را محاسبه نمود. در این روش باید از بخش های مختلف انبار، نمونه های مختلفی را جهت تست رطوبت انتخاب کرد. استفاده از نگهدارنده ها و تراکم بسته ها می تواند رطوبت سنج را با خطا مواجه سازد.
محل خرید انواع یونجه خوراک دام
بهترین محل خرید انواع یونجه خوراک دام کجاست؟ آیا جایی را سراغ دارید که بتوان در هر زمان و مکانی این محوصل را عرضه نماید؟ اگرچه دامداری های بزرگ به علت حیاتی بودن تامین یونجه خود اقدام به کاشت و تولید این محصول می نمایند، اما باز هم شرایطی پیش می آید که نیاز به یونجه در مقاطعی از سال وجود داشته باشد.
مشکلی که در این حالت پیش می آید این است که یونجه در تمام طول سال موجود نیست و در مواقعی که به آن نیاز است ممکن است در آن منطقه موجود نباشد، گروه تولیدی بازرگانی کهن بستری را فراهم نموده است تا با بهره گیری از شبکه سراسری اینترنت بهترین محل خرید برای یونجه در هر زمان و هر مکانی باشد.
تلاش ما همواره برای بهترین بودن است.
در نتیجه
با در نظر گرفتن این نکات و بررسی شرایط خود، می‌توانید بهترین تصمیم را در مورد استفاده از یونجه خشک یا تازه برای تغذیه دام خود بگیرید.
برای خرید این محصول می توانید با کارشناسان ما در واحد فروش تماس حاصل فرمایید.
