آیا پودر گوشت را می توان به عنوان خوراکی مغذی و ارزان در جیره های غذایی استفاده نمود؟ انواع درجه یک آن از چه مراکزی قابل خرید است؟
پودر گوشت یا آرد گوشت ( Meat meal )
پودر یا آرد گوشت فراورده ایست که از محصولات مازاد کشتارگاهها، کارخانه های کنسرو سازی (کنسرو گوشت) و همچنین بخش هایی از اندام و لاشه حیوانات در کشتارگاهها که برای انسان نمی شود استفاده نمود، تهیه می شود. علاوه بر این موارد ضمیمه های قرمز لاشه نظیر ریه ها، قلب و کبد و همچنین ضمیمه های سفید لاشه مانند دست ها، پاها، روده و معده شسته شده در تولید پودر گوشت استفاده می گردند.در یک تعریف علمی دیگر که کشور انگلستان ارائه داده است، پودر گوشت حاصل حرارت دادن، خشک نمودن و در نهایت آسیاب نمودن همه یا بخشهایی از بدن حیوانات خون گرم است و امکان دارد چربی آن به صورت جزئی یا به صورت فیزیکی جدا گردیده باشد. به طور معمول در پودر گوشت نباید مواردی نظیر مو، شاخ، سم، محتویات دستگاه گوارش و پر وجود داشته باشد.
آنالیز پودر گوشت
پروتئین خام پودر گوشت حدود ۵۵ درصد است. البته به این نکته باید توجه نمود که به دلیل متغیر بودن مواد اولیه، آنالیز پودر گوشت را باید به صورت مورد بیان کرد.برخلاف لیزین بالای پودر گوشت، مقدار سیستئین، متیونین و تریپتوفان آن پایین است. چربی موجود در پودر گوشت میزان انرژی آن را تعیین می نماید. برای جلوگیری از فساد حضور یک آنتی اکسیدان در پودر گوشت حائز اهمیت است. از آنجا که در روند تولید پودر گوشت، مواد اولیه حرارت می بینندو رطوبت آنها گرفته میشود، آلودگی به داخل آن راه نمی یابد. ولی این امکان وجود دارد که پس از گذشت زمان کمی، آلودگی به آن نفوذ یابد.پودر گوشت های حاوی استخوان نسبت به پودر گوشت های خالص ارزانتر بوده، پروتئین آنها کمی پایینتر و کلسیم و فسفر آن بالاتر است. البته فسفر پایین به دلیل ویژگی محدود کننده ی آن می تواند بهتر باشد.به طور معمول پودر گوشت حاوی حدود ۵۵درصد پروتئین، ۸تا۱۲ درصد چربی، ۳درصد فسفر، ۴درصد کلسیم، ۱۷درصد خاکستر و حدود ۴ تا۷درصد رطوبت است.
مقدار پروتئین و چربی خام پودر گوشت
بر اساس ماده خشک پروتئین خام پودر گوشت چیزی حدود ۴۵ تا ۶۵ درصد است که این عدد به صورت میانگین ۵۰ می باشد. چربی خام این محصول می تواند بین ۳ تا ۲۵ درصد باشد، که به صورت معمول چیزی در حدود ۹ درصد گزارش شده است.
میزان مواد معدنی و اسیدهای آمینه پودر گوشت
لیزین پودر گوشت بسیار خوب ولی از لحاظ تریپتوفان و متیونین فقیر است. همچنین کلسیم، فسفر و خاکستر آن در وضعیت مناسبی قرار دارند. در برخی از پودر گوشت ها آنالیز بدست آمده نشان می دهند که میزان خاکستر چیزی حدود ۳۳ الی ۳۵درصد، کلسیم ۸درصد و فسفر آن ۴درصد است. می توان نتیجه گرفت که مقدار کلسیم به فسفر پودر گوشت دو به یک است.
ویتامین های موجود در پودر گوشت
آزمایشات نشان می دهند پودر گوشت منبع بسیار خوبی برای ریبوفلاوین، ویتامین های دسته B خصوصا کولین، B12 و نیکوتین آمید است.
میزان مصرف پودر گوشتمیزان مصرف پودر گوشت به نوع پودر گوشت و درصد مواد مغذی منابع دیگر دارد. بر اساس کتاب مکدونالد پودر گوشت به آسانی در خوراک طیور و خوک قابل استفاده است. این خوراک را تا پانزده درصد در جیره غذایی طیور تخمی می توان مصرف نمود.پودر گوشت در دومین صنعت کشور یعنی صنعت مرغداری کاربرد زیادی داشته و تا ۵درصد از دان مرغ های گوشتی را تشکیل می دهد. میزان مصرف پودر گوشت در دامپروریها نیز بین ۵ تا ۱۰ درصد است. البته در شرایطی که پروتئین پودر گوشت نامشخص است، بهتر است مصرف آن کمتر از حد مجاز باشد.
دلایل محدودیت استفاده از پودر گوشت و استخوان در غذای طیور
- از آنجا که مقدار فسفر این خوراک بالاست، استفاده زیاد از آن میتواند بالانس کردن فسفر را با مشکل مواجه سازد.
- در برخی از کشور ها قیمت پودر گوشت بالاست و این موضوع می تواند هزینه نهایی تهیه جیره را بالا ببرد. همچنین نشخوار کنندگان میل زیادی به خوردن پودر گوشت ندارند.
- می دانیم یکی از خوراک های اصلی در جیره طیور دانه ذرت است. از آنجا که میزان اسید آمینه تریپتوفان ذرت کم است، مصرف زیاد پودر گوشت که آن هم از نظر این اسید آمینه فقیر است، می تواند در بدن پرندگان کمبود تریپتوفان بوجود آورد.
- یکی از مشکلات عمده پودر گوشت، ریسک آلوده بودن این محصول به باکتریهایی از قبیل سالمونلا می باشد. در نتیجه در استفاده از پودر گوشت باید نهایت دقت را به خرج داد.
کاربرد پودر گوشت
تعادل اسیدهای آمینه با مصرف تنها پروتئین های نباتی با مشکلاتی مواجه می گردد. برای رفع این مشکل باید از منابع حیوانی نظیر پودر گوشت بهره برد. طبق تجربه بدست آمده، استفاده از این منابع از نظر اقتصادی نیز می تواند به صرفه تر باشد. البته در بین منابع حیوانی، پودر ماهی از اولویت بالاتری برخوردار است.پروتئین و اسید های آمینه پودر گوشت سبب شده تا این محصول به عنوان یک منبع مهم در جیره های غذایی دام، طیور و آبزیان کاربرد داشته باشد.
عمر مفید پودر گوشت
یکی از خصوصیات پودر گوشت و به نوعی مهمترین شاخصه این محصول پروتئین می باشد. در ترکیبات پروتئین نیتروژنی وجود دارد که با گذشت زمان آزاد شده و موجب از بین رفتن پروتئین می گردد. در نتیجه معیار TVN یا ازت آزاد شده در دسته معیارهای تقسیم بندی از لحاظ تازگی قرار می گیرد.پودر گوشت بهتر است، پس از گذشت مدتی از تولید آن مصرف گردد، زیرا ازت آزاد شده ی آن می تواند کارایی آنرا کاهش دهد.در مجاورت هوا قرار گرفتن پودر گوشت سبب اکسید شدن چربی های پودر گوشت شده و موجب پیدا شدن کپک ها و قارچها و در نهایت خراب شدن آن می شود. برای پیشگیری از این امر در مرحله ای از تولید مقداری آنتی اکسیدان به پودر گوشت اضافه می شود، که این کار قابلیت ماندگاری را بالا می برد.قانون هر چه تازه تر، مقوی تر برای پودر گوشت بسیار صادق هست. زیرا شاخص تی وی ان و مشکل اکسید شدن چربیها، عمر مفید پودر گوشت را تحت تاثیر قرار داده و در شرایط مناسب تا حداکثر یک سال می توان از آن استفاده کرد.
