در صنعت پرورش گوسفند، سودآوری شما مستقیماً به سرعت رشد و سلامت گله بستگی دارد. هر گرم افزایش وزن روزانه، یک گام به سمت بازگشت سریع تر سرمایه و کسب درآمد بیشتر است. کلید دستیابی به این هدف، یک برنامه تغذیه بره پرواری علمی، دقیق و مرحله بندی شده است. بسیاری از دامداران به دلیل عدم آگاهی از اصول صحیح تغذیه در هر دوره از رشد، با مواردی مانند کندی رشد، بیماری های متابولیک و افزایش هزینه ها روبرو می شوند.
این بخش از کهن ترید، حاصل تجربه و دانش تخصصی در زمینه پرواربندی است و به شما کمک می‌کند تا با یک نقشه راه دقیق، از روز اول تولد تا لحظه کشتار، بره‌هایی سالم با حداکثر پتانسیل افزایش وزن پرورش دهید. ما تمام نکات طلایی را برای شما گردآوری کرده‌ایم تا سود آوری کسب و کار خود را تضمین کنید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
- مرحله اول: دوره طلایی از تولد تا از شیر گرفتن (روز ۱ تا ۶۰)
- مرحله دوم: دوره رشد پس از شیرگیری (ماه ۲ تا ۴)
- مرحله سوم: دوره پایانی پروار (ماه آخر تا کشتار)
- جدول نمونه جیره بره پرواری در سنین مختلف
- اشتباهات رایج در تغذیه که باید از آن‌ها پرهیز کنید
- نقش حیاتی آب و مکمل‌های معدنی و ویتامینه
- سوالات متداول دامداران
مرحله اول: دوره طلایی از تولد تا از شیر گرفتن (روز ۱ تا ۶۰)
این دوره ۶۰ روزه، حیاتی ترین مرحله در زندگی بره و سنگ بنای یک پرواربندی موفق است. هرگونه کمبود یا اشتباه در این مقطع، اثرات جبران ناپذیری بر رشد نهایی دام خواهد داشت.
۱. اهمیت حیاتی آغوز (کلستروم) در ۲۴ ساعت اول
آغوز یا ماک، اولین شیری است که توسط میش تولید می شود و یک واکسن طبیعی و منبع انرژی فوق العاده برای بره تازه متولد شده است.
- ایمنی: آغوز سرشار از آنتی بادی‌ها (ایمونو گلوبولین ها) است که سیستم ایمنی غیرفعال بره را در برابر بیماری های عفونی هفته های اول زندگی، فعال می کند.
- انرژی: چربی و پروتئین بالای آن، انرژی لازم برای گرم شدن و زنده ماندن بره را فراهم می کند.
- ملین: به دفع مواد زائد اولیه (مکونیوم) از روده بره کمک می کند.
نکته طلایی: بره باید حتماً در ۶ تا ۱۲ ساعت اولیه پس از تولد، حدود ۱۰٪ از وزن بدن خود، آغوز دریافت کند. اگر میش آغوز کافی نداشت یا بره ضعیف بود، از آغوز ذخیره شده (فریز شده) یا جایگزین های تجاری باکیفیت استفاده کنید.
۲. تغذیه با شیر (طبیعی یا دستی)
تا حدود ۳-۴ هفتگی، شیر منبع اصلی غذای بره است. تغذیه طبیعی از مادر بهترین گزینه است. اما در مواردی مانند چندقلوزایی یا یتیم بودن بره، تغذیه دستی با شیر خشک مخصوص بره ضروری است.
- دما و غلظت: شیر خشک را دقیقاً طبق دستورالعمل کارخانه سازنده با آب تمیز و با دمای مناسب (حدود ۳۸-۴۰ درجه سانتی گراد) مخلوط کنید.
- دفعات: بره های بسیار جوان به دفعات تغذیه بیشتر (۴-۵ بار در روز) با حجم کمتر نیاز دارند.
۳. معرفی خوراک استارتر (Creep Feeding)
از روز هفتم تا دهم زندگی، باید بره ها را با یک خوراک بسیار باکیفیت و خوش‌خوراک به نام “استارتر” یا “خوراک آغازین” آشنا کنید. این کار به توسعه سریع شکمبه و آماده سازی بره برای هضم مواد جامد کمک می کند.
ویژگی های استارتر عالی:
- پروتئین بالا: حدود ۱۸ تا ۲۰ درصد پروتئین خام.
- انرژی بالا: سرشار از دانه هایی مانند ذرت و جوی پرک شده.
- خوش خوراک: استفاده از موادی مانند ملاس برای ترغیب بره به خوردن.
- بافت مناسب: به صورت پلت یا کرامبل ریز برای مصرف آسان.
- نحوه ارائه: خوراک استارتر را در آخوری جداگانه قرار دهید که فقط بره ها به آن دسترسی دارند (Creep Feeder). همیشه خوراک تازه و تمیز در اختیارشان بگذارید.
مرحله دوم: دوره رشد پس از شیرگیری (ماه ۲ تا ۴)
پس از اینکه بره ها در حدود ۶۰ روزگی (یا با وزن حدود ۱۵-۱۸ کیلوگرم) از شیر گرفته شدند، وارد دوره رشد می شوند. استرس از شیرگیری می تواند باعث کاهش موقت وزن شود که با یک جیره رشد مناسب، به سرعت جبران می شود.
جیره رشد: تمرکز بر انرژی و پروتئین
در این مرحله، هدف، رشد سریع اسکلت و عضلات است. جیره باید ترکیبی از کنسانتره و علوفه باکیفیت باشد.
- کنسانتره (۷۰-۸۰ درصد جیره):
- منابع انرژی: جو، ذرت، گندم. جو بهترین دانه برای پرواربندی گوسفند محسوب می شود.
- منابع پروتئین: کنجاله سویا (بهترین کیفیت)، کنجاله کلزا، کنجاله پنبه‌دانه.
- پروتئین کل جیره: حدود ۱۶ تا ۱۷ درصد.
- علوفه (۲۰-۳۰ درصد جیره):
- بهترین گزینه: یونجه خشک باکیفیت. یونجه علاوه بر فیبر، منبع عالی پروتئین و کلسیم است.
- سایر گزینه ها: شبدر، کاه غنی‌شده (برای کاهش هزینه).
نکته بسیار مهم: تغییر جیره از استارتر به جیره رشد باید تدریجی و طی یک دوره ۷ تا ۱۰ روزه انجام شود تا از بروز مشکلات گوارشی مانند اسیدوز جلوگیری گردد.
مرحله سوم: دوره پایانی پروار (ماه آخر تا کشتار)
در ماه آخر، هدف اصلی، رساندن بره به وزن کشتار (معمولاً ۴۵-۵۵ کیلوگرم) با افزودن لایه چربی مناسب روی لاشه است.
حداکثر کردن انرژی برای چربی سازی مطلوب
- افزایش انرژی: درصد دانه های انرژی زا مانند جو و ذرت در جیره افزایش می یابد.
- کاهش نسبی پروتئین: نیاز به پروتئین در این مرحله کمتر شده و به حدود ۱۴ تا ۱۵ درصد می رسد.
- کاهش فیبر: درصد علوفه را می‌توان کمی کاهش داد (حدود ۱۵-۲۰ درصد) تا بره فضای بیشتری برای مصرف کنسانتره داشته باشد.
هشدار (پیشگیری از اسیدوز): با افزایش غلظت انرژی در جیره، خطر بیماری متابولیک “اسیدوز” به شدت بالا می‌رود. همیشه مقدار مشخصی علوفه باکیفیت در جیره نگه دارید و از افزودن جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) به میزان ۰.۵ تا ۱ درصد کل کنسانتره برای کنترل اسیدیته شکمبه غافل نشوید.
جدول نمونه جیره بره پرواری (درصد مواد در ماده خشک)
این جدول یک راهنمای کلی است. برای تنظیم دقیق جیره بر اساس نژاد، وزن و مواد اولیه موجود، مشورت با یک متخصص تغذیه دام ضروری است.
اشتباهات رایج در تغذیه بره پرواری که سود شما را نابود می‌کند
- تغییر ناگهانی جیره: بزرگترین دشمن شکمبه و عامل اصلی بیماری های گوارشی.
- استفاده از علوفه بی کیفیت: کاه و کلش کپک زده یا فقیر از مواد مغذی، فقط شکم دام را پر می کند و رشد را متوقف می سازد.
- عدم دسترسی دائمی به آب تمیز: آب مهم ترین ماده مغذی است. کمبود آب باعث کاهش مصرف خوراک و توقف رشد می شود.
- نادیده گرفتن مکمل ها: کمبود ویتامین ها (مانند ویتامین E و سلنیوم) و مواد معدنی (مانند کلسیم و فسفر) باعث کاهش رشد و بروز بیماری می شود.
- تراکم بیش از حد در آخور: رقابت برای غذا باعث می شود بره های ضعیف تر به اندازه کافی خوراک دریافت نکنند و گله غیر یکنواخت رشد کند.
نقش حیاتی آب و مکمل ها
- آب: همیشه آب تمیز، تازه و با دمای مناسب در دسترس بره‌ها قرار دهید. در فصول گرم، نیاز به آب دوچندان می‌شود. آبخوری‌ها را روزانه تمیز کنید.
- مکمل‌های معدنی و ویتامینه: استفاده از مکمل‌های مخصوص گوسفند پرواری ضروری است. این مکمل‌ها حاوی عناصر کمیاب و ویتامین‌هایی هستند که در خوراک اصلی به مقدار کافی وجود ندارند. می‌توانید از سنگ نمک‌های معدنی نیز در کنار آخورها استفاده کنید.
سوالات متداول (FAQ)
۱. بهترین کنسانتره برای بره پرواری چیست؟ بهترین کنسانتره، کنسانتره ای است که بر اساس سن و نیاز بره فرموله شده باشد. یک کنسانتره خوب باید خوش‌خوراک، با پروتئین و انرژی بالانس شده و حاوی مکمل های لازم باشد. معمولاً ترکیبی از جو، ذرت، کنجاله سویا و سبوس به همراه مواد معدنی، پایه اصلی آن است.
۲. میزان افزایش وزن روزانه یک بره پرواری چقدر باید باشد؟ در یک برنامه تغذیه ای ایده آل، یک بره پرواری باید به طور میانگین روزانه ۲۵۰ تا ۳۵۰ گرم افزایش وزن داشته باشد. این عدد به نژاد، سلامت و کیفیت جیره بستگی دارد.
۳. چه زمانی باید از مکمل ویتامینه و سلنیوم استفاده کنیم؟ بهتر است مکمل ویتامینه و معدنی همیشه بخشی از جیره باشد. تزریق ویتامین AD3E و سلنیوم در بدو تولد، هنگام از شیرگیری و در میانه دوره پروار (به‌خصوص در مناطقی که خاک فقر سلنیوم دارد) قویاً توصیه می شود.
۴. چگونه از نفخ در بره ها جلوگیری کنیم؟ برای جلوگیری از نفخ، از تغییر ناگهانی جیره بپرهیزید، همیشه علوفه خشک را قبل از چرای مرتع سرسبز در اختیار دام قرار دهید و از تغذیه بیش از حد با یونجه جوان و آبدار خودداری کنید. وجود علوفه کافی در جیره کنسانتره ای نیز به سلامت شکمبه کمک می کند.
نتیجه گیری نهایی
تغذیه بره پرواری یک علم دقیق و یک هنر مدیریتی است. موفقیت در این مسیر نیازمند توجه به جزئیات در هر مرحله از زندگی بره است. با فراهم کردن آغوز کافی، معرفی به‌موقع خوراک استارتر، تنظیم جیره های رشد و پایانی بر اساس اصول علمی و پرهیز از اشتباهات رایج، شما می توانید دوره پرواربندی را کوتاه تر کرده، سلامت گله را تضمین نموده و به حداکثر سودآوری ممکن دست یابید. به یاد داشته باشید که سرمایه گذاری روی خوراک باکیفیت، همیشه با افزایش وزن و سلامت دام به شما باز خواهد گشت.
دیدگاهتان را بنویسید
برای ارسال دیدگاه باید وارد شوید.