یونجه (با نام علمی Medicago sativa)، که به درستی «ملکه گیاهان علوفه ای» لقب گرفته است، یکی از مهم ترین و قدیمی ترین گیاهان زراعی در سراسر جهان و به ویژه در ایران است.
این گیاه چندساله از خانواده حبوبات (Fabaceae)، به دلیل ارزش غذایی فوق العاده، سازگاری با شرایط اقلیمی مختلف و نقش کلیدی در بهبود کیفیت خاک، جایگاهی بی بدیل در صنعت کشاورزی و دامپروری دارد.
در این بخش از کهن ترید، ما به سفری عمیق در دنیای یونجه خواهیم رفت؛ از مراحل کاشت و مدیریت مزرعه گرفته تا بررسی خواص شگفت انگیز آن برای دام و انسان و تحلیل بازار خرید و فروش آن.
اگر به دنبال اطلاعات کامل و کاربردی درباره این طلای سبز هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
چرا یونجه برای دام ها مهم است؟
یونجه چیست؟ تاریخچه و اهمیت استراتژیک
یونجه گیاهی علفی و چندساله است که ریشه هایی عمیق (گاهی تا ۱۵ متر) تولید می کند. این ویژگی به آن اجازه می دهد تا به آب و مواد مغذی در اعماق خاک دسترسی پیدا کند و مقاومت بالایی در برابر خشکی داشته باشد.
منشأ این گیاه را به ایران و مناطق اطراف آن نسبت می دهند و شواهد نشان می دهد که هزاران سال است برای تغذیه اسب ها و سایر دام ها کشت می شود.
اهمیت استراتژیک یونجه:
- امنیت غذایی دام: به عنوان پایه اصلی جیره غذایی بسیاری از دام ها، نقش مستقیمی در تولید گوشت، شیر و سایر فرآورده های دامی دارد.
- بهبود ساختار خاک: ریشه های عمیق آن باعث افزایش نفوذپذیری خاک شده و به عنوان یک گیاه از خانواده حبوبات، با تثبیت نیتروژن اتمسفر، حاصلخیزی خاک را به شدت افزایش می دهد.
- تولید عسل: گل های یونجه منبع شهد فوق العاده ای برای زنبورهای عسل هستند و عسل یونجه یکی از مرغوب ترین انواع عسل محسوب می شود.
- مقاومت و سازگاری: توانایی رشد در طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی و خاک ها، آن را به یک انتخاب پایدار برای کشاورزان تبدیل کرده است.
تاریخچه و منشأ یونجه
ریشههای تاریخی یونجه به مناطق ایران باستان و آسیای مرکزی باز می گردد. شواهد نشان می دهد که این گیاه بیش از ۶۰۰۰ سال پیش در این مناطق کشت می شده است.
نام علمی آن، Medicago sativa، نیز به نوعی به منشأ آن اشاره دارد؛ “Medicago” از نام لاتین منطقه “مادیا” در شمال ایران گرفته شده که به دوران هخامنشیان مربوط میشود و “sativa” به معنای “کشت شده” است.
یونجه از طریق ایران به یونان و سپس به روم باستان راه یافت و از آنجا به تدریج در سراسر اروپا و سپس در دوران استعمار به قاره آمریکا معرفی شد.
توانایی یونجه در رشد در شرایط مختلف آب و هوایی و ارزش غذایی فوق العاده آن، باعث گسترش سریع کشت آن در سطح جهانی شد.
امروزه، ایران همچنان یکی از مناطق مهم کشت یونجه در جهان محسوب می شود و این گیاه نقش حیاتی در صنعت دامپروری و کشاورزی کشور دارد.
انواع یونجه و کاربرد آن ها
یونجه در انواع مختلفی کشت می شود که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از انواع رایج یونجه عبارتند از:
- یونجه معمولی: رایج ترین نوع یونجه است که برای تغذیه انواع دام ها استفاده می شود.
- یونجه مدیترانه ای: مقاومت بالایی به خشکی دارد و برای مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است.
- یونجه غدهای: حاوی مقدار زیادی پروتئین است و برای تغذیه دام های پر تولید مناسب است.
فواید یونجه ویژه دام و طیور:
یونجه، به عنوان یک خوراک مغذی و پرخاصیت، نقش کلیدی در افزایش بهره وری دام و طیور ایفا می کند. پروتئین بالای موجود در یونجه، به طور چشمگیری تولید شیر در دام های شیری را افزایش داده و رشد و وزن گیری دام های گوشتی را تسریع می بخشد.
علاوه بر این، ویتامینها و مواد معدنی فراوان موجود در یونجه، سیستم ایمنی دام و طیور را تقویت کرده و آنها را در برابر بیماری های مختلف مقاوم می سازد. فیبر بالای یونجه نیز به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کرده و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می کند.
در نتیجه، تغذیه دام و طیور با یونجه، علاوه بر افزایش تولید، کیفیت محصولات نهایی مانند شیر، گوشت و تخم مرغ را نیز به طور قابل توجهی ارتقا می بخشد.
ارزش غذایی یونجه
همانطور که پیشتر اشاره شد، یونجه از نظر ارزش غذایی بسیار غنی است. این گیاه منبع عالی:
- پروتئین خام: معمولاً بین ۱۵ تا ۲۲ درصد از ماده خشک را تشکیل میدهد که برای رشد و تولید دام بسیار ضروری است.
- فیبر: حاوی مقادیر مناسبی فیبر قابل هضم است که برای سلامت دستگاه گوارش نشخوارکنندگان مهم است.
- ویتامینها: سرشار از ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین A (به صورت بتاکاروتن)، ویتامین E و ویتامین K، و همچنین برخی ویتامین های گروه B است.
- مواد معدنی: منبع خوبی از مواد معدنی ضروری مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم و برخی عناصر کمیاب مانند آهن و روی است. نسبت بالای کلسیم به فسفر در یونجه برای دام هایی مانند گاو شیری که نیاز بالایی به کلسیم دارند، مفید است.
- انرژی: انرژی قابل متابولیسم یونجه نیز بالاست و نیاز های انرژی دام را تأمین می کند.
نحوه استفاده از یونجه در تغذیه دام
یونجه را میتوان به صورت تازه، خشک یا سیلو شده به دام ها داد. همچنین، می توان آن را با سایر علوفه ها و کنسانتره ها مخلوط کرد تا یک جیره غذایی کامل و متعادل برای دام فراهم شود.
نکات مهم در استفاده از یونجه:
- تازگی یونجه: یونجه تازه و با کیفیت، ارزش غذایی بالاتری دارد و بهتر است به دام ها داده شود.
- تنوع در جیره غذایی: برای تامین تمام نیازهای غذایی دامها، بهتر است یونجه را با سایر علوفه ها و کنسانتره ها مخلوط کرد.
- مشورت با دامپزشک: برای تعیین مقدار و نوع یونجه مناسب برای دام های خود، بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.
خرید عمده یونجه
کهن ترید با ارائه بهترین کیفیت یونجه و فراهم آوردن امکان خرید در تناژ بالا، نیازهای مراکز پرورش دام را به خوبی پوشش می دهد. کشاورزان و دامداران می توانند با اطمینان خاطر، یونجه مورد نیاز خود را از کهن ترید تهیه کرده و از کیفیت و قیمت مناسب آن بهرهمند شوند.
بهترین فصل خرید یونجه و کاه در ایران
بهترین فصل خرید یونجه و کاه در ایران کدام است؟ آیا این محصولات را در تابستان با قیمت کمتری می توان تهیه نمود؟
یونجه محصولی جدایی ناپذیر در جیره ی دامداری ها به حساب می آید. این محصول به علت داشتن ارزش غذایی بالا به شکل های مختلف در خوراک دامپروری ها مورد استفاده قرار می گیرد.
یونجه در اکثر مناطق کشور قابل کشت است. در این مناطق با توجه به شرایط آب و هوایی در فصول مختلف سال یونجه یافت می گردد.
با توجه به اینکه یونجه و کاه در اکثر مناطق کشور در فصول بهار و تابستان برداشت می شوند و این محصولات از فراوانی بیشتری در این ایام برخوردارند، قاعدتا دامدارانی که در این مقطع اقدام به خرید کاه و یونجه می نمایند، نسبت با سایرین برد خواهند کرد.
ارزش غذایی حیرت انگیز یونجه (آنالیز)
یونجه به دلیل محتوای پروتئین بالا، منبع غنی از ویتامین ها و مواد معدنی، یک خوراک کامل محسوب می شود.
نتیجه گیری
یونجه، به عنوان یک علوفه مغذی و پرخاصیت، نقش اصلی در سلامت و بهره وری دام و طیور ایفا می کند. با استفاده صحیح و اصولی از یونجه در جیره غذایی حیوانات، می توان به افزایش تولید محصولات دامی، بهبود سلامت حیوانات و کاهش هزینه های تولید دست یافت.