مواد معدنی

یکی از منابع مورد نیاز در جیره های غذایی دام، مواد معدنی هستند. مواد معدنی نظیر کربنات کلسیم، صدف معدنی، نمک، بنتونیت و آنزمیت، مواد معدنی همانند ویتامین‌ها، نقش حیاتی در تغذیه دام و طیور ایفا می‌کنند.

این عناصر حیاتی، اگرچه به مقدار کم مورد نیاز هستند، اما برای عملکرد صحیح بدن، رشد و تولیدمثل حیوانات ضروری‌اند.

در این بخش از کهن ترید به بررسی انواع مواد معدنی، نقش آن‌ها در بدن دام و طیور و اهمیت تامین آن‌ها در جیره غذایی می‌پردازیم.

چرا مواد معدنی برای دام و طیور ضروری هستند؟  

اگرچه شاید اولین چیزی که با شنیدن “مواد معدنی” به ذهن می‌ رسد، نقش آن‌ ها در ساختار استخوان‌ ها باشد (مانند کلسیم و فسفر)، اما وظایف این عناصر بسیار گسترده‌ تر و پیچیده‌ تر است. مواد معدنی در بدن دام و طیور در فرآیند های زیر نقش‌آفرین هستند:

ساختار اسکلتی:

تشکیل و حفظ سلامت استخوان‌ ها، دندان‌ ها و پوسته تخم‌ مرغ (کلسیم، فسفر، منیزیم، فلوئور).

فعالیت آنزیمی:

فعال‌ سازی یا جزئی از ساختار صدها آنزیم مختلف که واکنش‌ های متابولیکی بدن را کاتالیز می‌ کنند (روی، مس، منگنز، آهن، سلنیوم، منیزیم).

سیستم ایمنی:

تقویت و عملکرد صحیح سیستم دفاعی بدن در برابر بیماری‌ ها (روی، سلنیوم، مس، آهن).

تولید مثل:

بلوغ جنسی، فحلی، باروری، سلامت جنین، تولید تخم و اسپرم (روی، منگنز، سلنیوم، مس، ید).

متابولیسم انرژی و پروتئین:

نقش در تبدیل غذا به انرژی و ساخت بافت‌های بدن (فسفر، منیزیم، پتاسیم، روی، کروم).

تعادل آب و الکترولیت‌ ها:

تنظیم فشار اسمزی، انتقال عصبی و انقباض عضلانی (سدیم، پتاسیم، کلرید).

انتقال اکسیژن:

زئی از هموگلوبین خون برای حمل اکسیژن (آهن، مس).

عملکرد هورمون‌ ها:

جزئی از ساختار یا فعال‌کننده هورمون‌ ها (ید در هورمون‌های تیروئیدی، روی در انسولین).

سلامت پوست، پشم، پر و سم:

نقش در کراتینیزاسیون و سلامت بافت‌های پوششی (روی، مس، گوگرد).

همانطور که مشاهده می‌کنید، عدم دریافت کافی هر یک از این عناصر می‌ تواند زنجیره‌ ای از مشکلات را در بدن حیوان ایجاد کرده و بهره‌ وری آن را به شدت کاهش دهد.

دسته‌ بندی مواد معدنی: ماکرو و میکرو

مواد معدنی مورد نیاز دام و طیور بر اساس میزان مصرف و غلظت آن‌ ها در جیره غذایی به دو دسته اصلی تقسیم می‌ شوند:

1. مواد معدنی پرمصرف (ماکرومینرال‌ ها)

این دسته از مواد معدنی در مقادیر نسبتاً زیاد (بیش از 100 ppm در جیره) مورد نیاز بدن هستند. مهمترین آن‌ ها عبارتند از:

کلسیم (Ca):

• نقش: مهمترین ماده معدنی برای ساخت و استحکام استخوان‌ ها و دندان‌ ها. در طیور تخمگذار، نقش حیاتی در تشکیل پوسته تخم مرغ دارد. همچنین در انقباض عضلات، لخته شدن خون، انتقال پیام‌ های عصبی و فعالیت آنزیم‌ ها مؤثر است.
• علائم کمبود: نرمی استخوان (ریکتز در جوجه‌ ها)، پوکی استخوان (استئومالاسیا در پرندگان بالغ)، کاهش رشد، ضعف و لنگش، کاهش تولید تخم و نازک شدن یا شکستگی پوسته تخم مرغ. در دام، کاهش تولید شیر، کاهش باروری و مشکلات حرکتی.
• منابع: کربنات کلسیم، پودر صدف، دی‌ کلسیم فسفات، سنگ آهک.

فسفر (P):

• نقش: پس از کلسیم، دومین ماده معدنی فراوان در بدن. جزء اصلی استخوان‌ ها و دندان‌ ها. در متابولیسم انرژی (ATP)، ساخت اسیدهای نوکلئیک (DNA و RNA) و فسفولیپیدها نقش دارد.
• علائم کمبود: کاهش رشد، پوکی استخوان، لنگش، کاهش اشتها، و در موارد شدید، گیجی و حتی فلجی.
• منابع: دی‌ کلسیم فسفات، مونوکلسیم فسفات، فسفات سنگ.

سدیم (Na) و کلر (Cl): (معمولاً به صورت نمک طعام یا NaCl تامین می‌ شوند)

• نقش: سدیم و کلر برای حفظ تعادل آب و الکترولیت‌ ها در بدن، تنظیم فشار اسمزی، عملکرد صحیح کلیه‌ ها، انتقال پیام‌ های عصبی و انقباض عضلات ضروری هستند. سدیم همچنین در جذب قندهای ساده و سلامت قلب نقش دارد.
• علائم کمبود: کاهش رشد، کاهش اشتها، کاهش تولید تخم، کاهش باروری در خروس‌ ها (عقیم شدن)، کاهش مقاومت به بیماری‌ ها، دهیدراسیون (از دست دادن آب بدن)، و در موارد شدید، علائم عصبی و حتی مرگ. در دام‌ ها، کاهش وزن، کاهش تولید شیر و کاهش بهره‌ وری خوراک.
• منابع: نمک طعام. (مصرف بیش از حد نمک می‌ تواند سمی باشد و باعث مسمومیت کلیوی و ادم شود.)

منیزیم (Mg):

• نقش: در ساختار استخوان‌ ها، فعال‌ سازی بیش از 300 آنزیم در متابولیسم کربوهیدرات‌ ها و چربی‌ ها، عملکرد عضلانی و عصبی نقش دارد.
• علائم کمبود: تشنج، فلجی، کاهش رشد و در موارد شدید، تلف شدن.
• منابع: اکسید منیزیم، سبوس گندم، دانه های روغنی.

پتاسیم (K):

• نقش: یک الکترولیت مهم برای حفظ تعادل مایعات بدن، انتقال پیام‌ های عصبی، انقباض عضلات و عملکرد قلب.
• علائم کمبود: ضعف عضلانی، فلجی و مشکلات قلبی.
• منابع: غلات، یونجه.

گوگرد (S):

• نقش: جزء مهم اسیدهای آمینه گوگرددار (متیونین، سیستئین) و برخی ویتامین‌ ها (بیوتین، تیامین). در سنتز پروتئین‌ ها و متابولیسم نقش دارد.
• علائم کمبود: کاهش رشد و کاهش کیفیت پر و مو.
• منابع: اسیدهای آمینه گوگرددار، برخی منابع پروتئینی.

2. مواد معدنی کم‌ مصرف (میکرومینرال‌ ها یا عناصر کمیاب)

این مواد معدنی در مقادیر بسیار کم (کمتر از 100 ppm در جیره) مورد نیاز هستند، اما نقش آن‌ ها به همان اندازه حیاتی است.

آهن (Fe):

• نقش: جزء اصلی هموگلوبین (حامل اکسیژن در خون) و میوگلوبین (در عضلات). در فرآیندهای تنفسی و فعالیت آنزیم‌ ها نقش دارد.
• علائم کمبود: کم‌ خونی، کاهش رشد، ضعف و بی‌ حالی.
• منابع: سولفات آهن، پودر گوشت، پودر ماهی.

روی (Zn):

• نقش: در فعالیت بیش از 200 آنزیم، سنتز پروتئین‌ ها و اسیدهای نوکلئیک، تقویت سیستم ایمنی، ترمیم زخم‌ ها، رشد استخوان و کیفیت پوسته تخم مرغ نقش دارد.
• علائم کمبود: کاهش رشد، نقص در سیستم ایمنی، مشکلات پوستی، ناهنجاری‌ های اسکلتی و کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ.
• منابع: سولفات روی، اکسید روی.

مس (Cu):

• نقش: جزء آنزیم‌ های دخیل در متابولیسم آهن، تشکیل بافت‌ های همبند (کلاژن و الاستین)، تولید ملانین (رنگدانه)، و سیستم ایمنی.
• علائم کمبود: کم‌ خونی، کاهش رشد، مشکلات عصبی، نقص در رنگدانه‌ ها و اختلال در تشکیل بافت‌ های همبند.
• منابع: سولفات مس.

منگنز (Mn):

نقش: در تشکیل استخوان و غضروف، متابولیسم چربی و کربوهیدرات، تولید مثل و عملکرد سیستم عصبی نقش دارد.

علائم کمبود: پروزیس (دررفتگی مفصل خرگوشی) در طیور، کاهش رشد، کاهش باروری و ناهنجاری‌ های اسکلتی.

منابع: سولفات منگنز، اکسید منگنز.

ید (I):

نقش: جزء اصلی هورمون‌ های تیروئیدی (تیروکسین و تری‌ یدوتیرونین) که تنظیم‌ کننده متابولیسم بدن، رشد و نمو هستند.

علائم کمبود: گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)، کاهش رشد، کاهش تولید تخم، ضعف در جوجه‌ آوری و کاهش نرخ متابولیسم.

منابع: یدید پتاسیم، یدات کلسیم.

سلنیوم (Se):

• نقش: یک آنتی‌ اکسیدان قوی که با ویتامین E همکاری می‌ کند. در تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت سلولی و پیشگیری از آسیب‌ های اکسیداتیو نقش دارد.
• علائم کمبود: دیاتز اگزوداتیو در جوجه‌ ها، انحطاط عضله، ضعف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماری‌ ها.
• منابع: سلنیت سدیم، مخمر سلنیوم.

کبالت (Co):

• نقش: جزء اصلی ویتامین B12 (سیانوکوبالامین). در سنتز اسیدهای نوکلئیک، متابولیسم چربی‌ ها و کربوهیدرات‌ ها و تشکیل گلبول‌ های قرمز خون نقش دارد. در نشخوارکنندگان، توسط میکروارگانیسم‌ های شکمبه به ویتامین B12 تبدیل می‌ شود.
• علائم کمبود: کم‌ خونی (شبیه کمبود ویتامین B12)، کاهش رشد، بی‌ اشتهایی و کاهش عملکرد سیستم گوارشی.
• منابع: سولفات کبالت.

مواد معدنی؛ چه هستند؟

مواد معدنی عناصری طبیعی هستند که در خاک، آب و گیاهان یافت می‌ شوند. این عناصر به دو دسته عمده تقسیم می‌ شوند:

• مواد معدنی ماکرو یا پر مصرف: این مواد به مقدار زیاد در بدن حیوانات مورد نیاز هستند و شامل کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، کلر، منیزیم و گوگرد می‌ شوند.
• مواد معدنی میکرو یا کم مصرف: این مواد به مقدار کم مورد نیاز هستند و شامل آهن، مس، روی، منگنز، ید، سلنیوم، کبالت و مولیبدن می‌ شوند.

نقش مواد معدنی در بدن دام و طیور

مواد معدنی نقش‌ های متنوعی در بدن دام و طیور ایفا می‌ کنند که از جمله آن‌ ها می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساختار استخوان‌ ها و دندان‌ ها: کلسیم و فسفر دو عنصر اصلی تشکیل‌ دهنده استخوان‌ ها و دندان‌ ها هستند.
• تنظیم تعادل آب و الکترولیت‌ ها: سدیم، پتاسیم و کلر در حفظ تعادل آب و الکترولیت‌ ها در بدن نقش دارند.
• تولید انرژی: برخی از مواد معدنی مانند آهن در فرآیند تولید انرژی نقش دارند.
• عملکرد آنزیم‌ ها: بسیاری از آنزیم‌ ها برای عملکرد صحیح به مواد معدنی نیاز دارند.
• تقویت سیستم ایمنی: برخی مواد معدنی مانند روی در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارند.

اهمیت تامین مواد معدنی در جیره غذایی

کمبود هر یک از مواد معدنی می‌ تواند به مشکلات جدی در سلامتی دام و طیور منجر شود.

از جمله عوارض کمبود مواد معدنی می‌ توان به کاهش رشد، کاهش تولید شیر، کاهش تولید تخم‌ مرغ، ضعف استخوان‌ ها، اختلالات عصبی و کاهش مقاومت در برابر بیماری‌ ها اشاره کرد.

برای جلوگیری از کمبود مواد معدنی، باید جیره غذایی دام و طیور را با توجه به نیازهای آن‌ ها به مواد معدنی تنظیم کرد.

مکمل‌ های معدنی می‌ توانند در مواقعی که مواد معدنی مورد نیاز از طریق جیره غذایی به اندازه کافی تامین نمی‌ شود، مورد استفاده قرار گیرند.

منابع تامین مواد معدنی

مواد معدنی را می‌ توان از منابع مختلفی تامین کرد. برخی از این منابع عبارتند از:

• علوفه و کنسانتره: بسیاری از علوفه‌ ها و کنسانتره‌ ها حاوی مقادیر قابل توجهی مواد معدنی هستند.
• مکمل‌ های معدنی: مکمل‌های معدنی حاوی مقادیر مشخصی از مواد معدنی هستند و می‌ توان آن‌ ها را به جیره غذایی دام و طیور اضافه کرد.
• آب آشامیدنی: برخی از مواد معدنی مانند سدیم و کلر می‌ توانند از طریق آب آشامیدنی تامین شوند.

جایگزین های یونجه

چقدر با تفاله هایی نظیر تفاله آلبالو، انگور، گوجه و … آشنا هستید؟

در زمانی که یونجه به یک علوفه گران قیمت تبدیل شده است و بدلیل حجم بالا هزینه حمل و نقل آن نیز زیاد می باشد، با شناخت بهتر از جایگزین های یونجه و قرار گیری آن ها به جای بخشی از یونجه در جیره می توانیم مقدار قابل توجهی از هزینه های تامین خوراک را در دامداری خود کاهش دهیم.

اگر تا کنون با این تفاله ها آشنایی نداشته اید و یا به سبب افت کیفیت در استفاده از آن مردد بوده ایم باید بدانید که استفاده از تفاله ها بجای درصدی از محصولات روتین جیره نه تنها کیفیت را پایین نمی آورد بلکه سبب خواهد شد تا تنوع مواد مغذی بالاتر برود و خوش خوراکی جیره افزایش یابد.

جایگزین های جو و ذرت

این دو محصول نقش عمده آن ها تامین انرژی جیره است، دارای موانعی در تامین بوده و هزینه خرید آن ها نیز بالا می باشد، عموما وارداتی بوده و بسیار از اوقات تامین فوری آن ها امکان پذیر نمی باشد.

در این مورد هم جایگزین هایی برای مصرف کمتر وجود دارد.

خرده ذرت، تفاله خرما، پودر خرما و پودر هسته خرما، تفاله زیتون و … از جمله محصولاتی هستند که انتخاب آن ها می تواند در مصرف کمتر ذرت و جو، و همچنین بهبود جیره تاثیر گذار باشد.

جایگزین سویا

سویا کنبع مهم تامین پروتئین در جیره است که مانند دیگر محصولات دارای جایگزین های مطلوبی است.

گلوتن ذرت، پودر گوشت، کنجاله کنجد و … نیز می توانند با درصد معین بجای سویا در جیره قرار داده شوند. در موارد گلوتن ذرت را با درصد های بسیار بالا در جیره به جای سویا به کار می برند.

جایگزین سبوس گندم

سبوس علاوه بر تامین ویتامین های مورد نیاز با فیبر بالا خاصیت های بیشماره برای دام وطیور دارد.

محصولاتی مانند سبوس جو، سبوس برنج، پوسته ذرت و نخود و … را می توان بعنوان جایگزین های مطلوب برای سبوس گندم دانست.

*تمامی محصولاتی که در پیش تر بدان پرداختیم اعم از نهاده ها و محصولات استراتژیک و حتی محصولات جایگزین آن ها در بازرگانی کهن به فروش می رسد و شما می توانید با کلیک بر روی نام هر کدام و یا تماس با بخش فروش اطلاعات تخصصی تری را در خصوص آن ها مشاهده نمایید.

کنسانتره و دان آماده

خوراک دام آماده و دان آماده که در کارخانه های تولید می شوند نیز با آنالیز عالی و کیفیت مطلوب از طریق بازرگانی کهن به فروش می رسند.

*لازم به ذکر است اگر شما آنالیز خاصی را برای دامداری و یا مرغداری خود مد نظر دارید اگر تناژ مورد نظرتان بالا و مطلوب باشد در بازرگانی کهن طبق درخواست خودتان قابل تولید می باشد.

تنظیم جیره و اطمینان از تأمین نیاز های معدنی

تأمین مواد معدنی ویژه دام و طیور نیازمند رویکردی دقیق و علمی است. عوامل متعددی بر نیاز حیوان به مواد معدنی تأثیر می‌ گذارند، از جمله:

گونه و نژاد حیوان:

نیازهای معدنی گاو با مرغ، یا گوسفند با خوک متفاوت است.

سن و مرحله فیزیولوژیکی:

حیوانات در حال رشد، آبستن، شیرده یا تخم‌ گذار نیازهای معدنی بالاتری نسبت به حیوانات نگهداری شده دارند.

سطح تولید:

حیواناتی که تولید شیر، گوشت یا تخم بیشتری دارند، به مواد معدنی بیشتری نیاز دارند.

ترکیب جیره پایه:

میزان مواد معدنی موجود در مواد اولیه جیره (غلات، علوفه، کنجاله‌ها) باید در نظر گرفته شود.

وجود عوامل ضدتغذیه‌ ای:

موادی مانند فیتات‌ ها می‌ توانند جذب برخی مواد معدنی مانند فسفر و روی را کاهش دهند.

تعاملات بین مواد معدنی:

سطوح بالای یک ماده معدنی می‌ تواند بر جذب یا متابولیسم ماده معدنی دیگر تأثیر منفی بگذارد (مثلاً سطوح بالای کلسیم می‌ تواند جذب روی و منگنز را کاهش دهد).

بهترین راه برای اطمینان از تأمین صحیح نیازهای معدنی، همکاری با یک متخصص تغذیه دام یا طیور است.

آن‌ها می‌ توانند با تحلیل مواد خوراکی شما و در نظر گرفتن نیازهای گله، جیره‌ ای متعادل طراحی کرده و مکمل‌ های معدنی مناسب را با دوز صحیح توصیه کنند.

استفاده از پری‌میکس‌های استاندارد و با کیفیت از شرکت‌ های معتبر نیز راهکاری مطمئن است.

نحوه خرید خوراک دام و طیور

برای خرید هر آنچه که به جیره دام وطیور مربوط می شود می توانید با بخش فروش بازرگانی کهن تماس حاصل فرمایید، همچنین موجودی روزانه این بازرگانی در کانال تلگرامی این مجموعه اطلاع رسانی می گردد.

قیمت خرید مواد معدنی در تغذیه دام و طیور چقدر است؟ نقش این محصولات تا چه اندازه می تواند در جیره غذایی دام و طیور ضروری باشد؟

مواد معدنی در تغذیه دام و طیور بسیار حائز اهمیت هستند، شاید مصرف و نیاز به آن ها به اندازه نهاده ها نباشد، اما نقشی که بر عهده آن هاست بسیار مهم می باشد.

در ادامه به معرفی برخی از این مواد معدنی و نقش آن ها در جیره اشاره می نماییم.

مواد معدنی مهم برای دام و طیور

1. صدف معدنی
2. جوش شیرین
3. بنتونیت
4. کربنات کلسیم
5. دی کلسیم فسفات
6. نمک

چون در شرایط پرورش صنعتی دام و طیور برای تغذیه آزاد نیستند و از طرفی هم برای حداکثر تولید و بازدهی تحت فشار می باشند، بخشی از نیاز های ویتامینی و معدنی توسط نهاده های خوراکی و بخش دیگر توسط مکمل های غذایی تامین می گردد.

بعنوان مثال کربنات کلسیم و دی کلسیم فسفات منابعی برای تامین کلسیم مورد نیاز جیره می باشند.

بیکربنات سدیم که با نام جوش شیرین شناخته می شود برای حفظ ثبات PH شکمبه و پیشگیری از اسیدوز متابولیک به کار می رود.

همچنین با استفاده از خاصیت بافری می تواند چربی شیر را افزایش دهد.

جوش شیرین در طیور نیز وظیفه تامین سدیم را بر عهده دارد.

سدیم کلرید یا نمک نیز بدلیل دو عنصر کلیدی که در ساختار خود دارد در بدن جاندار زنده بسیار مهم جلوه نموده است.

که وظایف آن عبارتند از :

1. تنظیم مایع خارج سلولی
2. متعادل نگه داشتن مایعات بدن
3. انقباض ماهیچه ها مانند ماهیچه قلب…
4. کمک به جذب اسید آمینه ها و منو ساکارید ها
5. انتقال ایمپالس های عصبی
6. مشارکت در فرایند گوارش
7. افزایش توانایی خون در انتقال دی اکسید کربن
8. و…

برای هر کدام از این مواد معدنی مهم دام و طیور می توان یک کتاب در اثبات اهمیتشان نوشت.

قیمت خرید مواد معدنی در تغذیه دام و طیور

برای اطلاع از قیمت این محصولات و خرید عمده آن می توانید با بخش فروش بازرگانی کهن تماس حاصل فرمایید.

خرید عمده مواد معدنی

کهن ترید به عنوان یکی از فعالان اصلی در حوزه تامین و عرضه مواد معدنی در ایران شناخته می‌ شود و امکان خرید عمده انواع مواد معدنی را برای صنایع و تولیدکنندگان فراهم آورده است.

نتیجه‌ گیری

مواد معدنی نقش بسیار مهمی در سلامت و عملکرد دام و طیور ایفا می‌کنند. تامین کافی مواد معدنی در جیره غذایی، به رشد بهتر، تولید بیشتر و مقاومت بیشتر دام و طیور در برابر بیماری‌ها منجر می‌شود. بنابراین، شناخت نیازهای مواد معدنی دام و طیور و تامین آن‌ها از طریق جیره غذایی یا مکمل‌ها، امری ضروری است.