ذرت، به عنوان یکی از غلات مهم و پرکاربرد در جهان، نقش حیاتی در تغذیه دام و طیور ایفا می‌کند. این گیاه ارزشمند، به دلیل داشتن ترکیبات مغذی فراوان، به عنوان منبع اصلی انرژی و پروتئین در جیره غذایی این موجودات محسوب می‌شود. در این بخش از فروشگاه کهن ترید، به بررسی انواع فرآورده‌های ذرت و کاربرد آنها در تغذیه دام و طیور می‌پردازیم.
-
چرا ذرت برای دام و طیور اهمیت داد؟
- منبع غنی انرژی: ذرت حاوی مقادیر بالایی نشاسته است که به عنوان منبع اصلی انرژی برای دام و طیور عمل می‌کند.
- پروتئین باکیفیت: فرآورده‌های جانبی ذرت مانند کنجاله گلوتن ذرت، حاوی پروتئین باکیفیت و قابل هضم هستند که برای رشد و نمو حیوانات ضروری است.
- چربی‌های مفید: ذرت حاوی چربی‌های سالم و اسیدهای چرب ضروری است که به بهبود عملکرد تولیدمثلی و کیفیت شیر و تخم‌مرغ کمک می‌کند.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: ذرت حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی است که به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامت کلی حیوانات کمک می‌کند.انواع فرآورده‌های ذرت برای دام و طیور
- ذرت دانه‌ای: رایج‌ترین شکل استفاده از ذرت در تغذیه دام و طیور است. ذرت دانه‌ای می‌تواند به صورت کامل یا خرد شده به جیره اضافه شود.
- کنجاله گلوتن ذرت: از فرآورده‌های جانبی صنعت نشاسته ذرت است و حاوی مقدار زیادی پروتئین، انرژی و اسیدهای آمینه ضروری است.
- شیره ذرت: مایعی غلیظ و شیرین است که از فرآوری ذرت به دست می‌آید و به عنوان منبع انرژی در جیره‌های پرانرژی استفاده می‌شود.
- روغن ذرت: از جنین ذرت استخراج می‌شود و حاوی اسیدهای چرب ضروری است.
- سبوس ذرت: پوسته خارجی دانه ذرت است و حاوی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
-
مزایای استفاده از فرآورده‌های ذرت در تغذیه دام و طیور
- افزایش تولید شیر و گوشت: فرآورده‌های ذرت به افزایش تولید شیر در گاوهای شیری و افزایش وزن در دام‌های گوشتی کمک می‌کنند.
- بهبود کیفیت تخم‌مرغ: استفاده از ذرت در جیره مرغ‌های تخمگذار به بهبود کیفیت تخم‌مرغ و افزایش اندازه زرده کمک می‌کند.
- تقویت سیستم ایمنی: ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در ذرت به تقویت سیستم ایمنی حیوانات کمک می‌کنند و آنها را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌سازند.
بهبود هضم و جذب مواد مغذی: فیبر موجود در فرآورده‌های ذرت به بهبود هضم و جذب مواد مغذی در دستگاه گوارش کمک می‌کند.
فرآورده های ذرت خیلی متنوع هستند. قبل از هر چیز ببینیم در فرآیند فراوری ذرت هر کدام در چه مرحله ای تولید می شوند:
وقتی ذرت وارد کارخانه فرآوری غلات می شود اول وزن می شود، مرحله ی دوم تمیز می شود و کسری ناخالصی از آن گرفته می شود.
در مرحله ی بعد بر روی قسمت باقیمانده یک جداسازی مغناطیسی انجام می گیرد تا حتی درصدی آلودگی هم وجود نداشته باشد و یک ذرت تمیز باقی می ماند.
ناخالصی که در این مرحله و مرحله ی قبل به دست آمد در واقع زیر بوجاری هستند که به آن خرده ذرت یا ذرت شکسته یا نرمه ذرت می گویند.
خرده ذرت، ذرت های شکسته ای هستند که چون شکسته بودند از آن مرحله ی اول (بوجاری اول) رد می شوند و ممکن است یک مقدار آرد باشند. مثل ذرت های اکراین که خود به خود آرد زیادی دارند. پس اگر در کارخانه فراوری ذرت، ذرتی که استفاده می شود، ذرت اکراین باشد، بنابراین خاک آن بیشتر است.
در مورد خرده ذرت دو مسئله را باید به آن توجه کرد:
- اول اینکه اگر ذرتی که وارد کارخانه می شود ذرت خوبی نباشد، پس کیفیت آن در مرحله ای که ناخلصی یا همان خرده ذرت جدا می شود، کیفیت خوبی نخواهد بود.
- مورد دوم اینکه اگر اینها از ذرت درجه 2 باشند، خرده ذرت نیز کیفیت خوبی ندارد و افلاتوکسین آن بالا می رود و از طرف دیگر اگر زمان زیادی در انبار بماند ممکن است شپش هم بزند.
در مرحله ی بعدی به ذرت اسید می زنند، آبی که خارج می شود را تغلیظ می کند که به آن گلوتن مایع می گویند. گلوتن مایع در واقع این است که ذرت را با اسید می شورند و حال به مایعی که باقی می ماند، گلوتن مایع می گویند که یک مقدار کمی پروتئین داخلش دارد.
پس تا اینجا خرده ذرت و گلوتن مایع جدا شد.
در مرحله بعد همین ذرت که اسید به آن زده شد را دوباره جداسازی انجام می دهند. وقتی جداسازی کردند یک جرم باقی می ماند. این جرم را شستشو می کنند و بعد آبگیری می کنند و خشک می کنند و کیسه می کنند که به آن جرم ذرت یا جوانه ذرت می گویند.
جرم ذرت با کنجاله جرم ذرت فرق دارد. جرم ذرت چربی بیشتری دارد و کنجاله جرم ذرت چربی پایین تری دارد و بنابراین انرژی کمتری دارد.
با فرایندی که طی مراحل مختلف نشاسته تولید می شود کاری نداریم چون در خوراک دام استفاده نمی شود. مگر در مواردی محدود یا زمان هایی که قیمت مناسبی داشته باشد یا نشاسته دامی داشته باشیم.
ذرتی را که اسید زدند و جرم آنرا گرفتند، دوباره آنرا آسیاب می کنند و یک مرحله جداسازی انجام می دهند و اینجا فیبر ذرت بدست می آید. در مرحله ی اول که فیبر بدست می آید، خیس است، باز شستشو می دهند، آبگیری می کنند، خشک می کنند، کیسه گیری می کنند و فیبر باقی می ماند.
به فیر ذرت، سبوس ذرت یا پوسته ذرت هم می گویند.
دو نوع پوسته ذرت داریم:
- پوسته ذرت غنی شده
- پوسته ذرت معمولی
اگر آن گلوتن مایع را به این فیبر بزنند و بعد بیایند رطوبتش را بگیرند و خشک کنند، پروتئین یک مقدار بالاتر می رود و به آن فیبر غنی شده می گویند.
در مرحله ی بعد به ذرتی که اسید زده بودند و جرم را جدا کرده بودند و بعد از آسیاب و جداسازی، فیبر هم جدا کرده بودند باز یک مرحله جداسازی انجام می دهند و گلوتن ذرت را جدا می کنند.
تمام این مراحل برای زمانی است که ذرت هنوز خیس است پس اگر یک کارخانه نتواند خشک کردن را درست انجام دهد، محصولاتش رطوبت بالاتری دارند. پس این گلوتن هم باید خشک و نهایت کیسه شود.
ما دو نوع گلوتن در بازار داریم:
- گلوتن 60 درصد
- گلوتن 40 درصد
اینها دو تفاوت اساسی با هم دارند.
اگر کارخانه مرحله ی جداسازی که از آن گلوتن بدست می آید را نتواند بدرستی انجام دهد و مراحل تولید گلوتن به درستی انجام نشود، گلوتنی که به وجود می آید پروتئین کمتری دارد.
توجه داشته باشید برخی کارخانه ها، گلوتن 40 درصد آنها حتی 40 درصد پروتئین هم ندارد و ممکن است 35 درصد پروتئین داشته باشد. این معمولا زمانی اتفاق می افتد که خود آنها می آیند مواد دیگری قاطی آن می کنند یا اینکه گلوتن مایع را به گلوتن 60 درصد اضافه می کنند و بعد آنرا خشک می کنند و گلوتن 40 درصد بوجود می آید.
گلوتن 40 درصد از این دو روش بدست می آید که با توجه به پروتئینی که دارد باز منطقی است که بخواهیم از آن استفاده کنیم.
نتیجه‌گیری
فرآورده‌های ذرت به دلیل داشتن ترکیبات مغذی فراوان، نقش بسیار مهمی در تغذیه دام و طیور ایفا می‌کنند. با انتخاب و استفاده صحیح از این محصولات، می‌توان به بهبود عملکرد تولید، افزایش کیفیت محصولات دامی و کاهش هزینه‌های تولید دست یافت.